Als je eenmaal een boek van Myśliwski hebt gelezen, ben je verkocht. In tegenstelling tot veel van zijn eerder in het Nederlands verschenen werk, gaat Het oog van de naald niet zozeer over het boerenleven of over WO-II, maar veeleer over het verstrijken van de tijd. Het is een enigszins melancholisch verhaal, waarin een jonge geschiedenisstudent zijn alter ego, een gepensioneerde professor geschiedenis, ontmoet op de trappen naar/van het oog van de naald, een nauwe doorgang naar een natuurpark juist buiten de stad.
“ ‘Ik heb echt met u te doen als ik eraan denk dat die jeugdigheid van u een keer zal overgaan in mijn ouderdom.’ ”
Dat zegt de professor tegen de jonge student die even daarna wordt gearresteerd voor mogelijke betrokkenheid bij de dood van de oude man. Overigens is dat slechts een introductie van het boek, welke je als metafoor kunt zien voor de jeugd die de ouderdom uit de weg wil ruimen. Op de trappen verlangen beiden naar en wachten op een vrouw, misschien wel de metafoor voor een gelukkig leven. Als de oude man dan een/de jonge vrouw ontmoet waarop hij zijn hele leven al heeft gewacht, zegt hij tegen haar als zij hem wil bewegen de liefde met haar te bedrijven:
“Onze tijden zijn in tegenovergestelde richtingen verstreken.”
De jonge man kan die oude heer met zijn stok niet uit zijn gedachten krijgen, terwijl hij een antipathie heeft tegen ouderdom. Regelmatig is het niet duidelijk wie er nu aan het woord is, de jonge student of de oude professor. Dat doet niets af aan het leesgenot, want wat schrijft Myśliwski toch mooi, zonder dat er van enige plot sprake is! Eigenlijk geeft de auteur op pagina 408/409 zelf al een samenvatting van deze uitstekende roman:
“Ik was al zo lang niet meer jong, dat ik eigenlijk vergeten was hoe het is om jong te zijn. Misschien dat vanuit een bepaald tijdsperspectief zelfs de vroegste jeugd moet toegeven aan de ouderdom, omdat die heden wordt, en is niets in staat haar tegen die ouderdom te beschermen. Is onze gretigheid sterker dan de tijd of kan de tijd ons alle sindsdien voorbije momenten compenseren en ze ons opnieuw laten beleven? Dus misschien is het ook wel de wraak van de voorbije tijd?”
Het oog van de naald is een prachtig, filosofisch verhaal!