Waarom deed ze zoveel mensen iets vreselijks aan...

Takis Würger – Stella

door | dec 25, 2021 | Recensies

De jonge Friedrich groeit op als enig kind in een welgesteld milieu in Zwitserland. Vader is een man van de wereld, moeder is kunstenares, rabiaat nazi, maar bovenal alcoholiste. Zoals alcoholisten dat kunnen, reageert zij vaak emotioneel en knuffelt haar jongen bijkans dood. Als hij met een groepje vriendjes sneeuwballen gooit en per ongeluk een oudere ‘heer’ raakt, stapt deze op hem af en geeft hem een zwieper met een metalen aambeeld. De wang van de jonge Friedrich ligt open, zenuwen zijn voorgoed beschadigd. Zijn gezicht is voor altijd misvormd en hij is niet meer in staat kleuren anders te onderscheiden dan in tinten grijs. Vanaf dat moment bestaat er geen lichamelijke aanhankelijkheid meer van de moeder jegens haar zoon.

Friedrich wil net als zijn moeder schilder worden. Zij heeft hem geadviseerd aan welke kunstacademie hij zijn opleiding moet volgen, maar gezien de ontwikkelingen eind jaren dertig van de vorige eeuw besluit Friedrich naar een – volgens moeder – minderwaardige academie in Berlijn te gaan. Met eigen ogen wil de twintigjarige student aanschouwen of er waarheid schuilt in de geruchten dat Joden uit hun huizen worden verdreven en in vrachtwagens worden afgevoerd. Daar arriveert hij in januari 1942, en leert de een jaar oudere Kristin kennen. Al snel is hij tot over zijn oren verliefd. Langzaam maar zeker komt Friedrich erachter dat Kristin niet is wie zij pretendeert te zijn, of tonen juist alle verschillende rollen die zij speelt haar ware aard? Als Kristin voor de Gestapo blijkt te werken om zodoende haar gevangengenomen Joodse ouders te kunnen vrijwaren van transport naar een van de concentratiekampen, worstelt Friedrich met dubbele gevoelens. Zet je alles op het spel om je familie te bevrijden, zoals vriend en Obersturmbahnführer Tristan stelt, of accepteer je het (nood)lot en laat je anderen (over)leven?

Würger heeft met Stella een intrigerend verhaal voor het voetlicht gebracht, een geschiedenis waarover je met dierbaren wilt spreken na het boek gelezen te hebben. Was Kristin, alias van Stella Goldschlag, een meedogenloze verraadster of een naïef opportuniste? De auteur verpakt het verhaal in twaalf hoofdstukken, twaalf maanden in 1942. Daarna kiest Friedrich eieren voor zijn geld en vertrekt naar huis, naar het veilige Zwitserland. Ieder hoofdstuk begint met een aantal feiten. “April 1942 – Wegens clandestien slachten wordt een Berlijnse slager veroordeeld tot de strop. Vrouwen worden in Duitsland verplicht in wapenfabrieken te werken. Roger Chapman wordt geboren. Benito Mussolini bezoekt Adolf Hitler op de Obersalzberg…” Et cetera. Tussen het verhaal van de roman door zijn uittreksels uit getuigenverklaringen voor een militair Sovjettribunaal opgenomen, gerechtelijke stukken inzake de veroordeling van Stella Goldschlag. Wie was Stella, waarom deed ze zoveel mensen iets vreselijks aan, zelfs nadat haar ouders in 1943 ondanks al haar inspanningen waren afgevoerd?