Afstoting en acceptatie

Kenzaburo Oë – Het eigen lot

door | dec 21, 2023 | Recensies

Kenzaburo Oë (1935, Ose, Japan) ging op 18-jarige leeftijd Franse literatuur studeren in Tokyo. Hij voltooide deze opleiding met een scriptie over Jean-Paul Sartre. Tijdens zijn studie begon hij met schrijven en in 1957 verschenen zijn eerste verhalen. De roman Het eigen lot verscheen in 1964 en werd in 1982 door uitgeverij Meulenhoff in het Nederlands uitgegeven. Oë trouwde in 1960 en in 1963 werd zijn autistische zoon Hikari geboren. Het eigen lot handelt over de afstoting en later schoorvoetende acceptatie van een gehandicapt kind. Het geeft de worsteling weer waarmee een ouder kampt op het moment dat hij vol van geluk zou moeten zijn. Ook in zijn latere werk komt dit thema voor.

Protagonist Vogel trouwt op zijn vijfentwintigste. De weken na de huwelijksvoltrekking verkeert hij in continue dronkenschap. Daarna voelt hij zich min of meer gevangen in het huwelijk en dweept met Afrika: als hij daar ooit nog eens naar toe zou kunnen gaan. Hij voorziet in zijn levensonderhoud door af en toe stoomcursussen aan de universiteit te geven. Op zijn zevenentwintigste, “zevenentwintig en vier maanden”, ligt zijn vrouw in het kraambed. Haar moeder ondersteunt haar. Vogel – de bijnaam die hij van jongs af aan draagt vanwege zijn spitse gelaat – wordt de straat op gestuurd met de opdracht ieder uur zijn schoonmoeder te bellen. Al slenterend door de stad komt hij langs kroegen en speelhallen. Hij heeft zich voorgenomen niet weer in de val van de fles te trappen, maar moet nu eenmaal om het uur een bar binnen om naar het ziekenhuis te bellen. Als hij even later de verloskundige aan de lijn krijgt, vraagt deze hem met spoed naar het ziekenhuis te komen. Aldaar wordt hij aldus ontvangen:

“Wilt u eerst het product zien?” 

Zijn zoontje blijkt een ernstige hersenafwijking te hebben. Vogel besluit het te verzwijgen voor zijn vrouw. Voor specialistische behandeling wordt het kind terstond overgebracht naar een ander ziekenhuis en de jonge vader besluit zijn vrouw te vertellen dat het kind helaas is overleden. Tenslotte is die kans levensgroot! 

Volslagen neerslachtig zoekt Vogel zijn vroegere studiegenoot Himiko op. Ooit heeft hij haar gepenetreerd, “verkracht”, zegt zij, terwijl ze hem binnenlaat. Zij drinken zich bewusteloos, wat Vogel de volgende dag zijn baan kost. En dan krijgt hij ook nog eens een fles whisky van zijn schoonvader… Dagen van drankmisbruik en liefdeloze seks ten huize van Himiko rijgen zich aaneen, hij doet alles om de realiteit maar te ontvluchten.

Meulenhoff heeft in 2020 een herziene uitgave van Het eigen lot verzorgd. In 2021 volgde Seventeen & Homo Sexualis dat oorspronkelijk in 1961 in Japan is verschenen. Dat boek wordt als zijn meest controversiële werk beschouwd. In 1994 ontving Oë de Nobelprijs voor de Literatuur. In het voorjaar van 2023 is de auteur op 88-jarige leeftijd in Tokyo overleden.