Het drama van een verdwenen grootmacht

Jonathan Coe – Bournville

door | feb 4, 2023 | Recensies

In Bournville, een voorstadje van Birmingham, bepaalt de chocoladefabriek het leven van vele gezinnen. Zo ook dat van Mary en haar (toekomstige) man Geoffrey. Tijdens WO-II heeft die chocoladefabriek, evenals haar Deense concurrenten, uit schaarste-overwegingen plantaardige vetten aan de cacao toegevoegd en daar ook na de oorlog aan vastgehouden. Het Britse volk is aan die typische smaak gewend geraakt. In de EEC brandt onder aanvoering van Belgische en Franse chocolatiers echter een strijd los: volgens de Chocolate Directive van 1973 mag de naam chocolade alleen gebruikt worden als het product voor 100% uit chocolade bestaat. Gedreigd wordt met een exportverbod van Britse en Deense chocolade. Uiteindelijk volgt er een patstelling.

Mary en Geoffrey hebben drie zonen, de gematigde Martin, de flamboyante Jack en de schuchtere Peter. De eerste zal in de loop der jaren het Britse chocoladerecept verdedigen in Brussel, terwijl Jack zich op de verkoop van Britse automobielen richt. Als de Austin Allegro wordt geïntroduceerd, wordt de promotiecampagne van dit – na wat in werkelijkheid is gebleken kwalitatief uiterst magere –  autootje opgehangen aan sentimenten tegen de Duitsers. Met tanks en kanonnengebulder jagen de Allegro’s de Duitsers terug over het Kanaal. Martin ondertussen doet zijn uiterste best de Chocolate Directive, die in 1992 weer van stal is gehaald, te blokkeren. Daarbij wordt hij dwarsgezeten door chauvinistische reporters en stokebranden als Boris Johnson die vooral uit zijn op polarisatie: Wij (EW: Engeland) tegen de rest van Europa. De artikelen in de Britse kranten spelen in op de nationalistische gevoelens van de bevolking. Britannia rules

He saw this as an opportunity to endear himself to his editor by writing a big, juicy, double-page piece which would tap into every one of his reader’s passions, all the passions that found them at their most vulnerable and easiest to manipulate: patriotism, wartime nostalgia, longing for childhood, resentment of foreigners.”  

De proloog van Bournville start in 2020 als de eerste lockdown effectief wordt. Het verhaal bestrijkt echter de periode van 1945 tot 2020. Het huwelijk van Charles en Diana komt aan bod – Charles antwoordt op de vraag of hij van Diana houdt met een veelbetekenend What does love mean? – evenals de dood van de geliefde prinses en de verontwaardiging van het Britse volk over het uitblijven van een reactie van de Queen mom. Vanzelfsprekend wordt de Brexit aangehaald, wederom een gebeurtenis die voornamelijk vanuit chauvinisme heeft kunnen plaatsvinden. Naast historische mijlpalen zien we de maatschappij veranderen, van een tijd waarin je tot gevangenisstraf werd veroordeeld indien je intieme uitingen naar iemand van hetzelfde geslacht vertoonde, tot de situatie waarin Mary het volstrekt normaal vindt dat haar zoon Peter opbiecht meer van mannen te houden dan van vrouwen. Als geen ander weet Coe de Britse samenleving te ontleden in wederom een uitstekende roman.