Klimaatroman in opportunistische samenleving

Jens Liljestrand – Zelfs als alles eindigt

door | jul 9, 2022 | Recensies

Succesvol pr-consultant Didrik brengt met vrouw Carola, hun veertienjarige dochter Vilja, tienjarige zoon Zack en de paar maanden oude Becka een heerlijke vakantie door in het buitenhuis van zijn schoonmoeder in de noord-Zweedse bossen. Over ruim een week vetrekken zij naar Thailand waar zij langere tijd zullen verblijven om het huwelijk van Didrik en Carola weer een beetje op de rit te krijgen. De laatste jaren staat het onder druk, mede door de escapades van Didrik met een jonge vrouw van Servische afkomst. Al jaren neemt de temperatuur toe en juist deze zomer, een periode waarin zij zich na de covid-pandemie eindelijk weer eens vrij kunnen bewegen, stijgt het kwik tot onkenbare hoogten. Ten gevolge van die droogte in combinatie met de hoge temperaturen, breken er overal bosbranden uit. Zo ook in de omgeving waar het gezin vertoeft. De overheid besluit tot evacuatie (zoek zelf maar uit hoe je in de bewoonde wereld komt).

Tijdens het overhaaste vertrek uit het vakantiehuis, kan het gezin slechts het broodnodige meenemen. De situatie blijkt nog nijpender dan zij hadden ingeschat en al snel behoren zij tot een groep ‘klimaatvluchtelingen’: er is nauwelijks sprake van enige opvang, de stroom valt uit waardoor treinen niet kunnen rijden en binnen de kortste keren is de chaos compleet. Zack, die vanwege een wond aan zijn voet niet verder kan lopen, is met wildvreemden in een auto meegegeven, Vilja raakt uit beeld als zij op jacht is naar water. Mensen vechten om de eerste levensbehoeften, gezinnen raken ontwricht. Didrik ziet zich genoodzaakt in te breken in een woning om aan een vervoermiddel te komen. De ontheemden verzamelen zich op een station. Als er uiteindelijk een overvolle trein arriveert op het station waar dan nog Carola, Becka en Didrik zich bevinden en uitsluitend ouders (enkelvoud) met kinderen tot drie jaar mee mogen, wordt besloten dat Didrik met Becka Stockholm zal proberen te bereiken.

Inmiddels is de chaos in het land toegenomen. Klimaatactivisten voeren sabotageacties uit. Het land staat letterlijk in brand, ook door acties van deze WEN ER MAAR AAN mensen. Voordat hij er erg in heeft, wordt André Hell – de jongen die volgens zijn vader Anders, een Zweedse tennisheld uit het verleden, nergens toe deugt – daarin betrokken. Anders heeft zijn luxe appartement in Stockholm ter beschikking gesteld aan Melissa, de ex van Didrik. Als de laatste na veel omzwervingen in Stockholm arriveert, trekt hij bij Melissa in. Het contact tussen de echtelieden is volkomen verbroken door haperende telefoons, verstoorde netwerken en andere ellende. Komt Vilja weer boven water en zal Zack opgespoord kunnen worden? Zal het gezin ooit weer verenigd worden?

Met Zelfs als alles eindigt heeft Liljestrand een klimaatroman geschreven. Hij schetst het beeld van een samenleving die al decennia op de hoogte is van klimaatverandering maar opportunistisch de vereiste maatregelen voor zich uit heeft geschoven. In feite houdt hij ons een spiegel voor hoe de situatie in de wereld er over pakweg vijftig tot honderd jaar uit kan zien als we nu niet ingrijpen. In die zin zou je het een dystopische roman kunnen noemen. Wat echter knaagt is dat hij het verhaal  zich laat afspelen in 2021. De koppeling aan de covid-beperkingen was helemaal niet nodig geweest en verzwakt het gegeven. Ook redactioneel valt er het een en ander op het boek aan te merken (“Mijn hooft tolt”; het staat er echt, zo ook meervoud terwijl er enkelvoud moet staan bijvoorbeeld). Desalniettemin is Zelfs als alles eindigt een dijk van een roman. Lezen!